De sociale verbondenheid van het samen spelen op openbare speelplaatsen is een troef in de agenda's voor gelijkheid en inclusie. Aangezien openbare speelplaatsen voor alle burgers zijn, moeten planners overwegen of iedereen er gebruik van kan maken.

Wat is een inclusieve speelplek?

Inclusie richt zich op wat mensen met alle capaciteiten kunnen bijdragen in plaats van op wat ze niet kunnen. Mensen met alle mogelijkheden moeten toegang hebben, erbij horen en uitgenodigd worden om op openbare speelplaatsen te spelen.

Een echt inclusieve speelplek houdt rekening met zowel onzichtbare als zichtbare beperkingen en volgt de principes van universeel ontwerp:

  • Gelijkmatig gebruik

  • Flexibiliteit in gebruik

  • Eenvoudig en intuïtief te gebruiken

  • Waarneembare informatie

  • Tolerantie voor fouten

  • Lage fysieke inspanning

  • Grootte en ruimte voor benadering en gebruik

In de context van een speelplek is principe 6, lage fysieke inspanning, minder relevant. Een hoog niveau van fysieke sensatie gaat vaak gepaard met fysieke inspanning en is één van de drijfveren van geweldige speelplekken. De universele ontwerpprincipes zijn in de jaren negentig ontwikkeld door ontwerpers*. De principes zijn algemeen erkend als een manier om te werken met voorzieningen die iedereen zo veel mogelijk kan gebruiken.

* Zeven principes van universeel ontwerp (Ron Mace et al, 1997).

De toename van neurodiversiteitsdiagnoses, zoals aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD), aandachtstekortstoornis (ADD) of autismespectrumstoornis (ASS), vraagt om aanvullende maatregelen.

Wat maakt een speelplek inclusief?

Bij het ontwerpen van echt inclusieve speelplaatsen staan drie vragen centraal: Kunnen gebruikers zich verplaatsen? Kunnen ze blijven? en, Kunnen ze spelen?
Checklist inclusieve speeltuinen downloaden
boy with walker using a ramp to get on a play tower

1. Vrije beweging

Toegankelijke paden en veiligheidsondergronden zijn verplicht voor toegang. Speeltuinen moeten paden hebben die breed genoeg zijn om ruimte te maken voor assistenten die naar speelzones leiden en veiligheidsondergronden hebben die voor iedereen toegankelijk zijn, ook voor rolstoelgebruikers. Een goed, inclusief speelplaatsontwerp hanteert de realistische vuistregel dat alle gebruikers niet alles kunnen doen, maar alle gebruikers moeten iets aangeboden krijgen, liefst zoveel mogelijk, waar ze op of mee kunnen spelen.

2. Blijf

Het inclusieve ontwerp richt zich op retentie en langer verblijf, wat betekent dat er rekening moet worden gehouden met de behoefte van gebruikers aan variatie, gevarieerde speelzones en pauzemomenten. Als deze punten relatief dicht bij de speeltuin liggen, hoeven kinderen niet bang te zijn dat de pauze het einde van het spel betekent. Ruim gespreide banken voor pauzes bij de speelzones maken het mogelijk voor gebruikers die slecht ter been zijn om langer in de speeltuin te blijven, of ze nu jong of oud zijn.

3. Speel

Variatie in spelactiviteiten is verplicht voor een succesvolle inclusieve speeltuin. Sensatieactiviteiten mogen nooit ondermaats zijn in spanning of activiteit omdat spanning een succesfactor is voor alle kinderen, ongeacht hun niveau. Maar inclusieve speeltoestellenmoeten meer aanspreken dan alleen de waaghalzen. Respect voor de behoefte aan sociaal spel voor kleinere en grotere groepen kinderen en de behoefte aan individueel spel, bijvoorbeeld op speelpanelen of op actieve speeltoestellen voor eenmalig gebruik, is essentieel.

Hoe zorg je voor onzichtbare inclusie voor iedereen

De drie ontwerpprincipes moeten niet alleen rekening houden met zichtbare beperkingen, maar ook met neurodiverse.

Toegankelijkheid als een neurodiversiteitsvriendelijk pluspunt betekent hulp bij de bewegwijzering in de speeltuin. Kaarten, borden en speelzonebegeleiding zullen veel gebruikers helpen, vooral degenen die moeite hebben met het navigeren door veel zintuiglijke indrukken tegelijk, waaronder veel gebruikers met AD(H)D of ASS. Herkenbare markeringen van routes naar ruigere en rustigere speelplekken en rustplekken zijn nuttig.

Bij het ontwerpen van neurodiversiteitsvriendelijke speelplekken moeten de randen van functionaliteit worden aangegeven. Het gebruik van kleur- en textuurcontrasten rond speelzones en het aangeven van veranderingen in soorten speelactiviteiten helpen gebruikers om bepaalde activiteiten te zoeken of te vermijden. Responsieve speelactiviteiten, zoals schommels, roterende toestellen of glijbanen, kunnen gemarkeerd worden met contrasterende kleurstippen in de ondergrond eronder om gebruikers te helpen. Voor gebruikers met een visuele beperking kunnen de texturen in de grond en contrasterende kleuren rond speelzones helpen bij de bewegwijzering en functionaliteitsaanduidingen.

a group of people standing around a children laying on top of a inclusive play equipment

Onderzoeken van KOMPAN Play Institute

Al sinds 1990 worden kinderen van alle leeftijden en mogelijkheden betrokken bij en gehoord in het onderzoeks- en ontwikkelingsproces van het KOMPAN Play Institute.

Het KOMPAN Play Institute is KOMPAN's eenheid van speelspecialisten, toegewijd aan het onderzoeken, ontwikkelen en documenteren van trends in het spelen van kinderen en families in speeltuinen. Het instituut is essentieel voor de kindgerichte speelagenda van KOMPAN en bestaat uit getrainde wetenschappers en onderzoekers met gecertificeerd cursusmateriaal.

Gelijke toegang tot speelplekken

Gelijkheid is een van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Het is een fundamenteel onderdeel van gelukkigere, gezondere en duurzamere gemeenschappen. Niet iedereen heeft echter dezelfde toegang tot vrijetijdsvoorzieningen en speeltuinen. Kinderen met een beperking nemen veel minder deel aan actief spel en lichaamsbeweging dan hun leeftijdsgenoten. Aangezien actief spelen een van de belangrijkste factoren is die bijdragen aan de gezondheid van kinderen, is de toegankelijkheid en bruikbaarheid van openbare speelplaatsen voor kinderen van alle niveaus van fundamenteel belang voor hun fysieke en sociaal-emotionele welzijn en gezondheid.

Onderzoek naar inclusieve speelplekken

truly inclusive section

TRULY INCLUSIVE – de beloning van spanning in universele ontwerpen

Play

Inclusive

White Paper

a children's play area with children playing on the playground.

Checklist voor het succesvol ontwerpen van inclusieve speeltuinen

EQUALITY IN PLAY - Onderzoek over het gebruik van speelplaatsen voor kinderen met een beperking

PLAY FOR ALL - Universele ontwerpen voor inclusieve speeltuinen

Op de hoogte blijven van inclusieve speeltuininzichten?

Meld je aan voor onze nieuwsbrief voor inzichten, nieuws, webinars en meer

Planning van een speelplek

Hoe ontwerp je een inclusieve speelplek?

Inclusieve speeltoestellen
Kinderen spelen op een inclusieve bereikbare ADA speeltuin